پژوهشکده فلسفه و علم
رئیس پژوهشکده: پرفسور رضا اکبریان
معاون پژوهش: خانم دکتر راستایی
کارشناس پژوهشکده: فاطمه زنگویی
اهداف و راهبردها:
- نظریه پردازی و توسعه مرزهای دانش در فلسفه‌های مضاف، علوم انسانی و علوم طبیعی بر اساس دیدگاه اسلامی و بومی؛
- بهره برداری از روشها، ابزارهای نو و فرآوری اطلاعات در قلمرو پژوهش¬های فلسفه‌های مضاف، علوم انسانی و علوم طبیعی؛
- تعمیق گفتمان انقلاب اسلامی از طریق برآوردن نیازهای فکری جامعه و نظام اسلامی درحوزه فلسفه‌های مضاف، علوم انسانی و علوم طبیعی؛
- بررسی های مقایسه‌ای مکاتب و آراء و مطالعات بینا رشتهای در قلمرو موضوعی پژوشکده
- نقد مسلک‌ها و آراء انحرافی و معارض در عرصه فلسفه‌های مضاف، علوم انسانی و علوم طبیعی
- ـ بازپژوهی و بازپیرایی حکمت و کلام و معارف اسلامی.
- ـ تبیین و ساماندهی مناسب مباحث زیرساختی اندیشه دینی با توجه به نیازها و نظریه‌های جدید.
- ـ ایجاد بستر مناسب برای تعمیق و پویایی و بالندگی اندیشه دینی به تناسب نیازهای زمانه.
- ـ پاسخ به شبهات القایی در قلمرو و عقاید و کلام اسلامی.
- نقد مکاتب و دیدگاه‌های معارض در حوزۀ زیرساخت‌های اندیشه دینی
- پاسخ‌یابی جهت نیازها و پرسش‌های روزآمد در حیطه مباحث فلسفی، علوم انسانی و علوم طبیعی؛
- داوری نسبت به مبانی، اصول، تک گزاره‌ها و روش‌های حل مسائل طرح شده از سوی صاحبان علوم بشری در خصوص علوم انسانی، علوم طبیعی و مباحث فلسفی
- ارائه نظام‌واره در خصوص علوم انسانی بر اساس آموزه‌های وحیانی.
قالب برنامه‌ها:
- کتاب
- مقاله
- نشست علمی
- همایش
گروهها:
- گروه فلسفه اسلامی
فلسفه هر تمدن، مهم‌ترین بستر ظهور عقلانیت و اندیشه آن در طول تاریخ می‌باشد. ارائه روزآمد و کارآمد نظریه‌های نوین علمی نیز منوط به شناخت بن‌مایه‌ها و میراث فلسفی جوامع است. فلسفه اسلامی با بهره‌مندی از قرآن و تعالیم معصومین، اصلی‌ترین و مهم‌ترین بستر ظهور اندیشه و فکر ناب اسلامی است. با بهره از این میراث غنی، می‌توان از هجمه شبهات و اندیشه‌های معارض در امان بوده و به طور فعال در جهت رشد اندیشه و فرهنگ خویش تلاش نمود و با یاری جستن از زبان مشترک عقل و منطق، فرهنگ غنی و گرانسنگ و ارجمند اسلام را به جهانیان بشناساند. چشم‌انداز نهایی فعالیتهای این گروه آن است که نشان دهد فلسفه در جهان اسلام یک تفکر پویاست و هویتی متمایز از فلسفه در غرب، فلسفه در هند و یا فلسفه در ایران دارد. و اگر ناظر به مسائل روز بیان شود می‌تواند پاسخگوی پرسشها و نیازهای امروز جوامع انسانی باشد.
موضوعات پژوهشی این گروه عبارتند از: فلسفه فلسفه اسلامی، سیر تطور فکری فلسفی، فلسفه‌های مضاف، فلسفه کاربردی، فلسفه‌های بینارشته‌ای، فلسفه تطبیقی،
مدیر گروه: دکتر حامده راستایی
- گروه فلسفه علوم انسانی
مقدمه:
علوم انسانی و دانش فلسفه به صورت تنیده با هم در ارتباط هستند، لذا هدف از تشکیل این گروه، انجام پژوهش‌های بنیادین در زمینه فلسفه علم و مبانی علم‌شناسی فلسفی و بنیان‌های روش شناختی علوم با تآکید بر حوزه علوم انسانی است. در این حوزه، مباحثی از قبیل معناشناسی و چیستی علوم انسانی، و بالاخره پیش‌فرض‌های علم‌شناختیِ علوم انسانی به معنای عام، و علوم انسانی اسلامی به طور خاص، فرایند تولید علوم انسانی؛ بررسی اعتبار معرفت‌شناختی فراورده‌های علوم انسانی در حوزه های یاد شده به معنای عام و نیز فراورده‌های حاصل از علوم انسانی و بالاخره مباحث مربوط به «منبع‌شناسی» و «روش‌شناسی» در علوم انسانی در هر یک از حوزه های یاد شده،مدّ نظر است.
موضوعات پژوهشی این گروه عبارتند از: فلسفه علم و مبانی علم‌شناسی فلسفی، بنیان‌های روش شناختی علوم با تاکید بر حوزه علوم انسانی، چیستی علم دینی، بررسی پارادایم‌های علوم انسانی، فلسفه تعلیم و تربیت، فلسفه آموزش عالی، فلسفه حقوق، فلسفه اقتصاد، فلسفه سیاست، فلسفه علوم اجتماعی، فلسفه تاریخ، فلسفه مدیریت، فلسفه روان‌شناسی، انسان‌شناسی.
مدیر گروه: دکتر دولابی
- گروه فلسفه و معارف قرآنی
در حوزههای اسلامی پس از بعثت پیامبر اکرم برهانی وانمود کردن آموزه‌های دینی امری اجماعی تلقی میشد؛ اما اسلام در خود علاوه بر تعقل، از تعبد نیز برخوردار است. نزاع این دو گوهر در دین محمدی بود که روند رشد عقلانیت دینی را به پیش برد و به پیدایش دو اندیشه معتزله و اشاعره انجامید. پس از آشنائی مسلمانان با آثار یونانی در دوره های اموی و عباسی که از طریق ترجمههای عربی از سریانی صورت میگرفت آنها با سیل آرای بدیعی در حوزههای مختلف طبیعیات و مابعد الطبیعه مواجه شدند. آرائی که هم دارای مباحث کارآمد و مفید و هم واجد پتانسیلی برای طرح شبهات و مسائل جدی بود. از طرف دیگر مسلمانان با مواضع داعیان دین مسیحی که در داخل یا خارج جریان داشت برخورد داشتند. علاوه بر این، نگرش متصوفه به خدا و جهان که از شبه قاره هند وارد حوزههای اسلامی شده بود، در کنار مدعیان مسیحی در مقابل دین مقدس نبوی و تفسیر علوی از آن، قد علم کرد. فلاسفه و متفکران اسلامی هرکدام به تناسب اوضاع زمانه مباحث فلسفی خود را با توجه به این چالش ها ولی با محوریت دین اسلام گسترش دادند. دغدغه فلاسفه اسلامی در این اوضاع و احوال این بود که اولاً عقائد دینی، مبرهن نشان داده شود و ثانیاً دین محمدی و سنت علوی از آسیب تفاسیر یونانی و بدعتهای ادیان دیگر در امان بماند.
موضوعات پژوهشی این گروه عبارتند از: قرآن شناخت (شامل موضوعاتی چون نزول قرآن، جمع قرآن، تاریخ‌گذاری قرآن، اهداف قرآن، مکی و مدنی، مصاحف صحابه، اسباب‌النزول، جامعیت قرآن و...).مباحث درون قرآنی و میان رشتهای در باب هستها و نیستها (حکمت نظری)، بایدها و نبایدها (حکمت عملی)، مبانی و قواعد تفسیر (شامل موضوعاتی چون امکان فهم قرآن، ظاهر و باطن قرآن، تأویل، جری و تطبیق، شرایط مفسر، اسرائیلیات، مجعولات، نشانه‌شناسی و...)، تعامل قرآن با مقولههای دیگر (شامل موضوعاتی چون قرآن و سنت، قرآن و علم حدیث، قرآن و علوم تجربی، قرآن و علوم ادبی، قرآن و زندگی و …)،
مدیر گروه: دکتر یوسف فضیلت
وظایف گروههای پژوهشی
- برگزاری شورای علمی گروه
- پیگیری اجرای مصوبات شورای علمی گروه.
- تنظیم اهداف، ساختار و نقشه راه پنج ساله گروه
- نظام مسائل گروه
- مشخص کردن اولویتهای پژوهشی گروه
- ارتباط با نهادها برای همکاری فعالیتهای پژوهشی
- برپایی کارگاه های علمی
- برگزاری نشست‌های علمی، کرسیهای ترویجی و نظریه‌پردازی و همایش.